قضات به دخالت در امور سیاسی متهم هستند و نمونه آن هم سال 2012اتفاق افتاد که دیوان عالی پاکستان، یوسفرضا گیلانی نخستوزیر را رد صلاحیت کرد. با این حال گیلانی هنوز هم یکی از مهرههای کلیدی انتخابات پیش رو است که در کنار سایر مهرههای کلیدی میتواند سرنوشت پاکستان را رقم بزند. این گزارش نگاهی دارد به چهرهها و مهرههای اصلی عرصه سیاست در پاکستان.
رئیسجمهور فعلی؛آصفعلی زرداری
یکی از جنجالیترین چهرههای سیاسی پاکستان است که گاهی از او بهعنوان رئیسجمهور تصادفی یا اتفاقی نام میبرند. او در سال 2008به قدرت رسید؛ یعنی درست زمانی که مردم کشورش در غم و اندوه ازدست دادن همسرش بینظیر بوتو با او همدرد بودند. با این حال دوران ریاستجمهوری او بسیار سخت بود و یکی از آشفتهترین سالهای اداره امور را پشت سر گذاشت. فساد اقتصادی و سوء مدیریتهای اقتصادی نیز کار او را بسیار دشوار کرد.یکی از ویژگیهای دوران ریاستجمهوری او تیرگی کمسابقه رابطه اسلام آباد و واشنگتن بوده است چرا که آمریکاییها از خود میپرسند آیا او برای رویارویی با خشونت و کنارزدن آن به اندازه کافی تلاش میکند؟
اتهام فساد مالی نیز یکی دیگر از مشکلات زرداری است که به آقای 10درصدی معروف است(این اشارهای است به یکی از اتهامات فساد علیه زرداری که گفته میشود او 10درصد از همه قراردادهای تجاری و انرژی دوران نخستوزیری همسرش بوتو را بهخود اختصاص میداده). دیوان عالی تلاش کرده پروندهای را دوباره به جریان بیندازد که بهخاطر آن زرداری هشت سال در زندان بوده است.
محبوبیت او روزبهروز کمتر میشود. مشکلات جسمی او هم موجب شده وقتی بیماریاش وخیم میشود برای معالجه به خارج از کشور سفر کند.یکی دیگر از آزمونهای زرداری اواخر سال 2011و بعد از کشته شدن بن لادن بود؛ در آن زمان یادداشتی لو رفت که در آن از طرف زرداری از آمریکاییها خواسته شده بود برای جلوگیری از کودتا به او کمک شود. هرچند زرداری چنین چیزی را انکار کرد اما این موضوع به یک رسوایی تبدیل شد و هنوز در خاطرهها در داخل پاکستان زنده است.
راجا پرویز اشرف؛ نخستوزیر
راجا پرویز اشرف سال 2012پس از یوسف رضا گیلانی به نخستوزیری رسید. دلیل برکناری گیلانی خودداری از به جریانانداختن مجدد پرونده اتهام فساد مالی رئیسجمهور یعنی آصف علیزرداری بود.از زمانی که اشرف نخستوزیر شد احتمال میرفت که با مشکلات فراوانی مواجه شود؛ زیرا گیلانی در قوه قضاییه بود و همین موجب میشد دورانی سخت، مشکلدار و کوتاهمدت پیش روی نخستوزیر باشد.ژانویه 2013 دیوان عالی دستور بازداشت او را به اتهام دریافت رشوه در سال2010 صادر کرد. به هر حال او مهمترین چهره حزب مردم در پاکستان است که در دولت نیز دو بار وزیر بوده.
ژنرال اشفق کیانی
در مقام یک ژنرال ارتش، ریاست و اداره یکی از بحرانیترین دوران تاریخ ارتش پاکستان را بهعهده دارد. کشته شدن اسامه بن لادن توسط نیروهای آمریکایی، افزایش حملات تروریستی و خشم افکار عمومی بابت حملات پهپادها و مرگ غیرنظامیان همگی موجب شده ارتش پاکستان روزهای دشواری را سپری کند.اختلافات مذهبی نیز باید به مشکلات اضافه شود؛ زیرا در ژانویه2013 مردم ارتش را سرزنش کردند که نتوانسته خشونتهای مذهبی را کنترل کند؛ خشونتهایی که جان 100نفر را گرفت.
در ماجرای رسوایی انتشار نامه درخواست کمک زرداری از آمریکاییها برای جلوگیری از کودتای ارتش، ژنرال کیانی تحقیقاتی را آغاز کرد تا نشان دهد این ماجرا توطئهای علیه ارتش بوده است. در عوض گیلانی او را متهم کرد که خلاف قانون عمل کرده است.در گذشته ارتش پاکستان سه کودتا را تجربه کرده است و نگرانیهایی وجود دارد که یکی دیگر نیز در راه باشد. البته تحلیلگران میگویند از کودتا چیز زیادی نصیب ارتش نمیشود و انتقاد شدید بینالمللی نیز بهدنبال خواهد داشت.
پرویز مشرف؛ رئیسجمهور سابق
فرمانده سابق ارتش و رئیسجمهور پیشین پاکستان از سال 2008به تبعید خانگی خودخواسته رفت و این سالها را در دبی گذراند اما همچنان یک چهره سیاسی مؤثر و قوی باقی ماند تا اینکه در 2012اعلام کرد به کشور بازخواهد گشت تا در انتخابات شرکت کند. او از طرفدارانش خواست شرایط را برایش فراهم کنند. سرانجام دوماه پیش او به پاکستان بازگشت و همانطور که انتظار میرفت، دو پرونده قضایی که علیه او وجود داشت همزمان به جریان افتاد و او به اتهام دست داشتن در ترور بینظیر بوتو و همچنین دستور اخراج وکلا در سال 2007 به دادگاه احضار شد. قاضی وثیقه مشرف را قبول نکرد و او تحتحبس خانگی قرار گرفت. بلافاصله حکم قضایی دیگری صادر شد و او از حضور در فعالیتهای انتخاباتی بهصورت مادامالعمر محروم شد. اتهام او این است که در سال2008 اقدامات لازم برای حفاظت از نخستوزیر آن زمان پاکستان یعنی بینظیر بوتو را انجام نداده است.
نواز شریف؛ رهبر مخالفان
نواز شریف که دو بار نخستوزیر پاکستان بوده، همچنان چهرهای بانفوذ و قدرتمند در پنجاب، پرجمعیتترین منطقه این کشور باقیمانده است. او رئیس دومین حزب بزرگ یعنی مسلملیگ است. خیلیها فکر میکردند او در انتخابات سال 2008برنده شود اما زرداری درسایه مرگ همسرش بینظیر بوتو، این انتخابات را از نواز شریف برد.
در گذشته نواز شریف را به این متهم میکردند که با حزب مخالف ملایمت میکند و از فرصتهای پیش آمده برای چالش با آنها استفاده نمیکند اما عدهای نیز بر این عقیدهاند که او یک بازی محتاطانه را در پیش گرفته و منتظر است در زمان مناسب قدرتمندتر عمل کند. بعد از رسوایی انتشار نامه درخواست کمک زرداری از آمریکا، نواز شریف این پرونده را به دیوان عالی کشاند و آن را خیانت نامید و رئیسجمهور وقت، زرداری را متهم کرد که به همراه سفیر سابق پاکستان در آمریکا پشت پرده این رسوایی است.
عمران خان؛ رهبر حزب انصاف
بازیکن سابق کریکت چند سال است که وارد عرصه سیاست پاکستان شده و حزب خود را که جنبش انصاف نام دارد رهبری میکند. البته او و حزبش هنوز آنطور که لازم است مورد توجه قرار نگرفتهاند. او کوشید برای تقویت محبوبیت خود موجی از ناامیدی را میان مردم بهویژه طبقه متوسط شهری ایجاد کند. او موفق شد حمایت تعدادی از سیاستمردان را که با حزب خود میانه خوبی نداشتند جلب کند. او در اکتبر 2012یک کارزار بزرگ در سراسر پاکستان به راه انداخت تا مردم را علیه حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا به خاک پاکستان بسیج کند. در یک سال گذشته او بارها این کارزار و جنبش اعتراضی را هدایت کردهاست.
عمرانخان وعده داده است فساد مالیای را که در میان سیاستمردان پاکستانی رایج شده برخواهد چید و به همکاری با بیگانگان نیز پایان خواهد داد. تحلیلگران میگویند او میتواند از راههای مختلف حمایت مردم را جلب کند. انتظار میرود ارتش نیز از او حمایت کند.
محمد افتخارچودری ؛ رئیس دیوان عالی کشور
او مخالف حزب حاکم است و یکی از چند قاضیای است که سال 2007توسط ژنرال پرویز مشرف اخراج شد. بعد از آن واقعه کمپین بزرگی به راه افتاد و زمان زیادی طول کشید تا اینکه چو دری در سال 2009دوباره به پست خود بازگشت. برای مدتی او یک چهره مردمی محبوب بود و قهرمان قانون بهحساب میآمد زیرا جزو نادرقضاتی بود که یک ژنرال را به زانو درآورد. اما او در انتخاب مواردی که برای قضاوت درنظر میگرفت سختگیر بهحساب میآمد.
ژوئن 2012 او خود را در موقعیتی دشوار یافت زیرا پسرش ارسلان به تجارت با یک خلافکار بزرگ متهم شد. گفته میشود ارسلان چندینمیلیون دلار رشوه گرفته است. اما نه چودری و نه پسرش این اتهامات را نپذیرفتند و آن را ساختگی خواندند. چودری مانند دیگر قضات پاکستان متهم است که در طول تاریخ پاکستان همواره به کودتای نظامیان مشروعیت بخشیده و از اقدامات غیرقانونی آنها حمایت کردهاست. او متهم است که تنها بهدنبال رسیدگی به فساد مالی دولتمردانی چون زرداری و گیلانی بهخاطر کینه شخصی است و به پروندههای دیگران کاری ندارد.
زهیرالاسلام ؛ رئیس سازمان اطلاعات ارتش یا آیاس آی
ژنرال زهیرالاسلام در سال 2012جانشین احمد شجاع پاشا، رئیس سازمان اطلاعات امنیت داخلی ارتش پاکستان موسوم به آیاسآی شد. او در یک سال پرهیاهوی گذشته پاکستان این سمت را بهعهده داشت؛ درست درسالی که آمریکا آنها را به حمایت از شبهنظامیان در مرز افغانستان متهم کرده بود. پاکستان بارها این موضوع را رد کرده است اما روابط دو کشور همچنان تنش دارد.یکی دیگر از مسائلی که در زمان او رخ داد کشته شدن بن لادن بود. بسیاری از آمریکاییها معتقد بودند دولت پاکستان بهویژه آیاسآی در دستگیری بن لادن کوتاهی کردهاند.
زهیرالاسلام در یک خانواده نظامی به دنیا آمده و در کراچی فرماندهی ارتش را بهعهده داشتهاست. او در گذشته نیز جانشین فرمانده آیاسآی بوده است. به عقیده تحلیلگران او در مقام رئیس آیاسآی میتواند تأثیر بسیار جدی و مهمی در رابطه و مذاکرات با طالبان افغانستان داشته باشد.